Doet C2000 het ook met zoveel mensen?

Van onze verslaggever (Volkskrant)
Ron Meerhof

ROTTERDAM
Operatie Veilige Haven was het slotstuk van de introductie van het digitale netwerksysteem voor hulpdiensten. Minister Remkes bleek tevreden. Op de werkvloer werd nog flink getierd.
Actie zát op het oefenterrein van Risk op de Maasvlakte; op een nepraffinaderij woeden brandjes, boven de hoofden van tientallen persmensen cirkelt een traumahelikopter en brandweerlieden komen voorbijzeulen met een 'lijk'.
En dat is nog maar een stukje van de oefening Operatie Veilige Haven. Aan de overkant in Hoek van Holland is ook van alles aan de hand: hooligans, milieuactivisten, kistjes met munitie en vaten met enge stoffen bedreigen allemaal tegelijk de openbare orde.
Interessant allemaal, maar eigenlijk is dat niet waar het vandaag om draait. Waar het werkelijk om gaat, is een man met 'oefenleiding' achterop zijn overall. Die staat te jongleren met drie communicatieapparaten: één om 'omhoog' te praten naar zijn meerderen, één om 'omlaag te praten' naar zijn ondergeschikten in het veld, en dan is er nog een oude mobilofoon.
Die oude is voor het laatst in bedrijf. De twee digitale apparaten maken deel uit van C2000. Het gaat er nu vooral om of die dingen het doen als een paar honderd hulpverleners tegelijk met elkaar via het nieuwe netwerksysteem proberen te communiceren. Iedereen hoopt vurig van wel, want hoewel de eindrekening voor de oefening nog niet binnen is, staat wel vast dat die in de vele honderden miljoenen euro's zal lopen.
Remkes had er vandaag graag nog eens een kleine miljoen euro voor over om die hele operatie nog eens goed in de kijker te spelen. Iedereen zóu natuurlijk naar elkaar kunnen bellen om even 'hallo' te zeggen, maar daaraan ziet de pers niets. Vandaar die ontploffingen, helikopters, doden en gewonden.
Dat uiterlijk vertoon verloopt overigens niet helemaal vlekkeloos. Pas als de brandweerlieden een keer of drie met hun inmiddels bereisde lijk door het blikveld van de pers zijn komen zeulen, vinden de ontploffingen plaats waarbij hij zou moeten zijn omgekomen.
RTV Rijnmond, dat vandaag dienst doet als rampenzender, maakt en passant duidelijk dat deze rol nog helemaal niet zo makkelijk is te verenigen met die van kritische journalistiek. In een speciaal 'journaal' meldt de zender dat de oefening weliswaar drie kwartier te laat begon en dat een aantal mobilofoons niet werkte. 'Maar dit was kennelijk een incident, want de organisatoren zijn tevreden'. RTV Rijnmond vindt dit kennelijk afdoende, want het is meteen het einde van de uitzending.
Ook de Rotterdamse burgemeester Opstelten en minister Remkes van Binnenlandse Zaken tonen zich na afloop zeer tevreden. Het systeem, dat normaal voor niet meer dan 10 procent van de capaciteit belast wordt, heeft ditmaal een belasting van 80 procent zonder moeite doorstaan, meldt Remkes voldaan.
Hij somt de voordelen nog eens op. Anders dan in het verleden, kunnen de verschillende hulpdiensten met elkaar communiceren. De geluidskwaliteit is glashelder. En dat, desgewenst, van Groningen tot Limburg. En: 'Het is niet af te luisteren.'
'Nee, en het is dus ook niet te controleren', zegt Roel Dijkstra van de Vereniging Mediabelangen die al maanden bittere strijd voert om toegang tot het nieuwe systeem te krijgen. 'Wij journalisten kunnen niet meer controleren of de overheid liegt. En dat ze het doen, staat buiten kijf. '
Dijkstra is een van die journalisten die decennia lang met zijn scanner was getrouwd en daardoor altijd de eerste foto kon leveren; of het nou ging om een brandje of een neergestort vliegtuig. Maar binnenkort, als de knop omgaat, hoort hij niks meer. Hij is dan, net als eerder al collega's in andere delen van het land, afhankelijk van de politiepersvoorlichters. Die moeten persalarm geven als er iets interessants gebeurt.
Maar dat gebeurt niet of onvoldoende, vinden Dijkstra en zijn collega's. De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) inventariseerde de klachten en hield een dik pak over. Botsingen met treinen, gestolen buitenboordmotoren? Voorlichters vonden het niet interessant of hadden geen zin. Dijkstra gaat zo een paar honderd foto's per jaar mislopen, weet hij zeker.
'Geld kost het me niet, want die plekken moeten toch vol, en die foto's lever ik óók. Het gaat erom dat de politie gaat uitmaken wat nieuws is.' Slechte zaak, want de overheid gaat zich zonder controle onherroepelijk onbetrouwbaar gedragen, weet Dijkstra zeker.
'Neem nou vandaag. Ze hebben zeker gezegd dat het allemaal zo gewéldig verlopen is? Nou, een collega stond naast een commandant in Hoek van Holland. Die stond te tieren dat hij beter naar zijn mensen kon gaan staan róepen, dan hoorden ze hem nog eerder dan via dat geroemde C2000. Maar dát vertelt Remkes dan niet.'
'Het gaat erom dat de politie gaat uitmaken wat nieuws is'