C2000 is vorig jaar ook in gebruik genomen in de grootste hulpverleningsregio van Nederland, Rotterdam-Rijnmond. De politie vanaf kan nu doen en laten wat ze wil, alleen zijzelf hebben nog controle over wat openbaar wordt.
In principe is er weliswaar de Tweede Kamer die toezicht heeft op de politie maar behalve een enkel lid dat misschien eens een halve dag met de politie op stap gaat heeft niemand enig zicht meer op wat de politie doet. De oude analoge mobilofoon kan niet meer door de pers worden meegeluisterd. Echter, behalve hoe de politie met de maatschappij omgaat gaat 99.9 procent van het verkeer over de mobilofoon juist óver de maatschappij en daardoor valt nu dus ook een groot stuk van de vrije nieuwsgaring in Nederland weg. Eenvoudig omdat er niets meer te garen valt. De politiefrequentie was een belangrijk hulpmiddel omdat daar een groot percentage van alle dingen die er in de maatschappij gebeuren bij elkaar komen. Het nieuws wordt nu het nieuws van de voorlichter. Is de voorlichter er niet geweest dan is het niet gebeurd. Politievoorlichters hebben het echter, in tegenstelling tot voorlichters van bedrijven, óver de maatschappij en slechts zelden over zichzelf. Maar nog erger: Zoals hoofd voorlichting politie Limburg Noord Paul van Vilsteren het uitdrukt: Wij verkopen het product veiligheid, en al wat gevoelens van onveiligheid veroorzaakt of zou kunnen veroorzaken, past niet in ons voorlichtingsbeleid.
Succesverhalen mogen dan in de krant, missers worden bedekt met de mantel der liefde. Dit staat de controlerende functie op het overheidshandelen, die de pers al jarenlang vervult, in de weg. Dit verschijnsel heeft een naam: Censuur, en volgens de Nederlandse wet is dat verboden. Maar controleren wat er gecensureerd wordt kunnen we niet meer.

De politie wordt een club die zichzelf controleert en dat is een ongewenste situatie. Als recent voorbeeld van hoe dingen zich kunnen gaan ontwikkelen: Een burgemeester wilde na een forse knokpartij in de binnenstad de debriefing bijwonen bij de politie en werd daar in eerste instantie niet toegelaten. Wij weten ondertussen niet eens meer dat de vechtpartij überhaupt heeft plaatsgevonden. Willen wij in Nederland dat de politie een onderonsje wordt, een eilandje dat door niemand wordt gecontroleerd. Laten wij, de Nederlandse Pers, dit gewoon gebeuren? We hebben een fors aantal argumenten: Volgens de ‘Leidraad omgaan met de pers’ die de ministeries van Justitie en BZK zelf hebben opgesteld mag de politie cq hulpverlening geen dingen doen die publicaties onmogelijk maken. Het niet meer mee kunnen luisteren is in strijd met deze regel. ‘De pers heeft een bijzondere maatschappelijke positie’ stellen de ministeries maar vervolgens wordt daar niks mee gedaan.

Het gaat bij de Hulpverlening over OPENBARE ORDE EN VEILIGHEID. Het is uiteraard vanuit het standpunt van de politie te verdedigen dat zij de criminelen het meeluisteren onmogelijk willen maken maar er wordt al te gemakkelijk over het feit heen gepraat dat men zich wel realiseert dat het ingrijpende gevolgen heeft voor de wijze waarop wij ons werk moeten doen maar er verder niets aan kunnen of willen doen. Iedereen die wel eens meegeluisterd heeft weet dat er niets geheims over het meldingenkanaal gaat. In Rotterdam bijvoorbeeld zijn 3500 agenten die allemaal toegang tot een portofoon hebben. Eén foute agent ertussen en de informatie ligt alsnog bij de criminelen dus alles wat geheim moet blijven gaat per definitie mondeling of over de mobiele telefoon.

Ook de brandweer communiceert digitaal. Wat heeft de brandweer geheim te houden? Keer het om: Als de brandweer iets geheim te houden heeft is er iets dusdanig mis dat wij het helemaal willen weten. Ook de aanschaf van een brandweerpieper helpt niet. In veel regio’s in Nederland wordt nog enige relevante informatie meegestuurd met de oproepen aan de brandweerlieden die we met een pieper nog wel kunnen ontvangen. Rotterdam-Rijnmond bijvoorbeeld geeft dusdanig weinig informatie mee dat er niets mee aan te vangen is. ‘Hulpverlening dieren’. Koe in de sloot, paard in de boom of olifant ontsnapt, nogal uiteenlopende onderwerpen. ‘Hulpverlening waterongeval’, eendje vast in het water of een bus met 50 man in de rivier ? Wat te denken van de boodschap ‘CIN melding’die kan betekenen dat een flink deel van het Rijnmondgebied blootgesteld wordt aan een gevaarlijke stof. Directe communicatie door de pers is dan van levensbelang en het optuigen van een verbinding met een brandweervoorlichter via de regionale zender is in de huidige tijd een schakel teveel. Een brief aan de brandweercommandant om meer informatie mee te geven leverde kortweg het antwoord op: ‘kan niet’ (technisch wel mogelijk) , ‘mag niet’ ( op basis waarvan?), en ‘wil niet.‘ Diverse brandweerregio’s hebben zogenaamde ‘brandweerfotografen’. Jasje aan, helmpje op, camera mee. Allemaal voor de website van de brandweer. Een 16 jarige bij de jeugdbrandweer in regio Zuid Holland-zuid blijkt meer informatie te hebben dan de professionele journalist in dezelfde regio.

Een ander voorbeeld: de ontsnapping van Bokito in Blijdorp: Het enige dat aanleiding geeft tot vragen bij de persvoorlichting is dat men de ambulancehelicopter ziet landen bij Blijdorp. Persalarmering volgt pas een uur later. Vervolgens worden ons foto’s aangeboden die door politiemensen zijn gemaakt door de ruiten van het restaurant van Blijdorp. Allemaal te slecht om te gebruiken maar het geeft de ontwikkelingen aan. De politie gaat ONS werk doen. Nu zal naar aanleiding hiervan de reactie van het ministerie wel zijn dat politiemensen niet meer mogen fotograferen met hun mobiele telefoon. Eindconclusie: Landelijk gecoördineerd wordt op last van de minister de vrije nieuwsgaring om zeep geholpen. Vervolgens moet de persvoorlichting op regioniveau moet gaan bepalen waarover zij persberichten en persalarm maken. Er zijn regio’s waar ’s-nachts niet eens een persvoorlichter te bereiken is. Nu moet je als journalist wel erg hebben zitten slapen als je het gemist hebt maar bij de vliegramp bij Schiphol van onlangs is bijvoorbeeld GEEN persalarm gemaakt.

Wij willen zelf meeluisteren. Persalarmering werkt per definitie niet, er zit een menselijke schakel tussen, we kunnen geen vervolgberichten horen, en het is per definitie altijd te laat. Een (foto)journalist moet het mede hebben van intonatie, belangrijk is het bericht van die politieman aan de achterzijde van een brandend pand die om een ladderwagen vraagt omdat er nog drie mensen aan de balkonrand hangen, of de mededeling dat de brand is geblust met twee maten 45 en een emmer water. Persberichten komen in Rotterdam, maar volgens meldingen van collega’s, ook in de rest van het land regelmatig op woensdag met nieuws van de donderdag en vrijdag daarvoor. Kranten gaan nieuws missen omdat er geen persalarm komt van een gevonden slang of een waterleidingbreuk. Dan heeft de persvoorlichter besloten dat het geen nieuws was, en ging dus op onze stoel zitten.

De komst van een nieuw kabinet gaf even de hoop dat er nieuw beleid zou komen, maar minister ter Horst wil er zelfs niet eens met ons of met de NVJ over praten.In Amerika heeft geaccrediteerde pers toegang tot het politienetwerk, RTV netwerken met een helicopter of vliegtuig zelfs via een mobilofoon met zendfunctie. Iedereen is gebaat bij deze functie.

Wij willen hier slechts toegang tot het meldingenkanaal van de politie. Normaals, er gaat geen enkele geheime informatie over heen maar in het algemeen slechts meldingen van ongevallen, branden en hulpverleningen. Weggelopen mensen uit een bejaardentehuis interesseren ons niet, tenzij het 10 x in de week gebeurd want dan kan er iets anders aan de hand zijn en met persoonlijke gegevens bij dit soort meldingen (voor zover die al over de ether gaan) doen wij als visuele media al helemaal niets, dat heeft het verleden toch wel bewezen. Het arrestatieteam heeft haar eigen frequenties en daarin zijn wij natuurlijk wel geïnteresseerd maar begrijpen zeer goed dat wij bij dat soort meldingen afhankelijk zijn en blijven van de persvoorlichting, dat is altijd zo geweest en dat zouden wij ook niet anders willen zien.

In de regio Rotterdam heeft de pers zich verzameld in de Vereniging Mediabelangen. Ook uit de rest van het land melden fotografen en cameraploegen zich aan. In een boze droom zien we een journaaluitzending waarbij Noraly Beyer een vliegtuigramp aankondigt met ‘Eergisteren is tussen Almere en Lelystad een vliegtuig neergestort, er zijn 192 slachtoffers te betreuren. We hebben geen beelden want de voorlichter meldde het ons pas een half uur geleden’ , of een krant waarbij alle nieuwsfoto’s wit zijn gebleven. De volksvertegenwoordiging móet wakker worden want dit gaat zeer snel ongewenste gevolgen hebben. Lokale en landelijke politici die het bestuur van de vereniging de afgelopen tijd sprak bleken geen flauw idee te hebben van wat er momenteel speelt. En begrijp ons goed, het gaat hier om het algemeen belang, niet om de nering van individuele persfotografen of cameramensen.

Een oplossing zou kunnen zijn dat (foto)journalisten na goedkeuring/ballotage door de regionale politievoorlichter, die weten per slot van rekening het beste wie het nieuws verslaan een portofoon krijgen waarbij de zendmogelijkheid uitgeschakeld is. (het aantal zal overigens ZEER beperkt blijken te zijn, we hebben het misschien over 10 tot 15 per regio). Zij tekenen een overeenkomst met de politie waarbij het bestuur van de Vereniging mediabelangen zich zou kunnen voorstellen dat er een bepaling wordt opgenomen die het naar buiten brengen van voorvallen die door de pers worden opgevangen maar waarbij de politie nog nader onderzoek moet doen tot na het onderzoek uit de publiciteit worden gehouden. In de portofoon zou dan het meldingenkanaal van de politie en de werkkanalen van de brandweer geprogrammeerd moeten zijn alsmede misschien het kanaal van de KLPD voor ongevallen op de snelwegen.

Bent u met ons eens dat het zo niet kan en mag in een democratie. U bent de volksvertegenwoordiging. Gezamenlijk moet hier iets aan te doen zijn want anders wordt dit de laatste stuiptrekking van de vrije nieuwsgaring. Het bestuur zal u indien gewenst graag voorzien van meer informatie.

Vereniging Mediabelangen
Roel Dijkstra – Paul Stolk – Willem Duivestein – Jos van Leeuwen